Veel blogs en informatiebronnen over werkstress richten zich op de werknemer, terwijl de rol van de werkgever juist ontzettend bepalend is bij zowel het ontstaan als het behandelen van werkstress. Speciaal voor werkgevers schreef ik daarom deze blog, waarin ik inga op de verschillende factoren die komen kijken bij het ontstaan, in stand houden, verergeren en tegengaan van werkstress.
De harde cijfers
Werkstress is met ruim 35% één van de meest voorkomende redenen voor werkgerelateerd verzuim. Jaarlijks kost dit bijna 2,3 miljard euro, wat gelijk staat aan 46% van het totaal aan werkgerelateerde verzuimkosten. Deze kosten bestaan uit het doorbetalen van loon en het regelen van vervanging bij uitval, maar ook aan omzetverlies door verminderde productiviteit bij personeel dat nog wel aan het werk is.
In alle sectoren is werkstress een groeiend probleem, maar met name het onderwijs en werknemers in de sector informatie & communicatie worden het hardst getroffen. Gemiddeld genomen over alle sectoren ligt het aantal werknemers met burn-outklachten rond 17,3%. Aangezien burn-out tot stand komt na een lange periode van overmatige stress, is het hoog tijd om naar jouw rol als werkgever te kijken.
Het ontstaan van werkstress
Werkstress kent twee soorten oorzaken: individuele factoren en overkoepelende factoren. Zoals de naam impliceert, bepalen de individuele factoren per werknemer de mate waarin hij of zij werkstress ervaart en last krijgt van overspanningsklachten. De overkoepelende factoren zijn organisatiegebonden, wat betekent dat deze factoren elke werknemer kunnen beïnvloeden.
Het ontstaan van werkstress: individuele factoren
Niet elke medewerker krijgt last van werkstress of burn-outklachten. Persoonlijke factoren spelen een grote rol. Dit verklaart waarom de ene werknemer overmatige werkstress ervaart en de andere niet, terwijl beiden dezelfde taken en verantwoordelijkheden hebben. Werkstress ontstaat namelijk wanneer de belasting en belastbaarheid van een werknemer uit balans zijn.
De belastbaarheid van een werknemer is groter wanneer hij of zij:
- Gezond leeft, dus regelmatig beweegt en voldoende slaapt.
- Voldoende energie- en hulpbronnen ter beschikking heeft.
- Bepaalde eigenschappen bezit, zoals proactiviteit, optimisme en zelfregulerend vermogen.
- Voldoende kan ontspannen en het werk thuis los kan laten.
- Geen of weinig problemen in de privéomgeving ervaart.
- Een goede verhouding heeft met zowel collega’s als de werkgever.
Werknemers met deze kenmerken kunnen over het algemeen een veel hogere werkbelasting aan dan werknemers die deze kenmerken niet hebben. Zij kunnen beter omgaan met werkstress of ervaren dit überhaupt minder.
Het ontstaan van werkstress: overkoepelende factoren
Naast de individuele factoren die de mate van werkstress en de bijkomende stressklachten van een werknemer bepalen, spelen er binnen organisaties vaak ook overkoepelende factoren die hieraan bijdragen. Dit zijn bijvoorbeeld:
- Baanonzekerheid door reorganisaties
- Onregelmatige diensten (avond/nacht)
- De mate waarin stress bespreekbaar is tussen collega’s onderling
- De mate waarin werknemers hun werk zelf kunnen indelen
Heb je inzicht verkregen in de overkoepelende factoren binnen je organisatie én indien mogelijk de meest voorkomende persoonlijke factoren die binnen jouw organisatie tot overspanningsklachten leiden? Dan kun je aan de hand hiervan een preventief plan opstellen en passende maatregelen treffen.
Omgaan met werkstress
Zodra je de pijnpunten binnen je organisatie in kaart hebt gebracht, kun je gaan werken aan een oplossing. De oplossing voor werkstress, overspanningsklachten en stressgerelateerd verzuim bestaat uit twee onderdelen: preventie en interventie.
Omgaan met werkstress: preventie
Bij preventie kun je kiezen uit twee aanvliegroutes: het verminderen van de werkbelasting of juist het vergroten van de belastbaarheid van je medewerkers. Vaak heeft de tweede optie de voorkeur voor werkgevers. Werkstress verminderen kan onder ander door:
- Het stimuleren van een gezonde leefstijl, bijvoorbeeld het aanbieden van gezond eten, sportlessen of een cursus mindfulness.
- Het bespreekbaar maken van stress en overbelasting, bijvoorbeeld door een contactpersoon binnen de organisatie aan te wijzen.
- Het verbeteren van de communicatie tussen werknemers, bijvoorbeeld door een DISC-workshop te organiseren.
- Het verduidelijken van de gevolgen van een reorganisatie of andere bedrijfsproblemen, zodat werknemers weten waar ze aan toe zijn.
Niet iedere werknemer zal openstaan voor verandering of voor gesprekken met een aangewezen contactpersoon. Neem dit voor lief en focus je in je activiteiten op de werknemers die wél een open houding aannemen en evalueer regelmatig de resultaten van de getroffen maatregelen.
Omgaan met werkstress: interventie
Ongeacht de moeite die je in preventieve maatregelen steekt en ongeacht het succes dat je ermee boekt, zullen er altijd werknemers zijn die alsnog overspanningsklachten ontwikkelen, wat vervolgens in werkverzuim resulteert.
Wanneer werknemers toch overmatige werkstress ervaren en hier klachten door ontwikkelen, moet worden ingegrepen. Wanneer de klachten nog te overzien zijn, kan het noodplan SUDR-en een oplossing bieden, idealiter in combinatie met professionele begeleiding door een coach of psycholoog.
Vaak wordt echter te laat ingegrepen, namelijk wanneer een werknemer al een burn-out heeft ontwikkeld en niet meer verder kan. In deze situatie moet professionele hulp worden gezocht, waarin jij als werkgevers een aantal keuzes moet maken. Zo kun je ervoor kiezen om je werknemers door te verwijzen naar de GGZ, naar een vrijgevestigde psycholoog of naar een gespecialiseerde stresscoach. Het aanbod aan hulpverlening is zeer groot, waardoor het verstandig is om in de basis al goed na te denken over de keuzes die je hierin wil maken.
